Tehdit şekilleri ve seviyeleri değiştikçe, harekât ortamı ve üstünlük mücadelesi de değişmektedir. Halihazırda birçok ülkenin envanterinde bulunan 4’üncü ve daha eski jenerasyon uçaklar (F-16, F-18, EFA, vb.) zaman içerisinde yerlerini 5’inci Nesil olarak tanımlanan hava sistemlerine bırakacak ve söz konusu tehditlere karşı ülkelerin güvenliklerinin sağlanmasında kritik öneme sahip olacaklardır.
Sahip oldukları ileri teknoloji ile 5’inci Nesil uçaklar, diğer uçaklar tarafından yerine getirilemeyen pek çok yeni görevler de dâhil olmak üzere, her görevi başarıyla yerine getirebilen çok rollü savaş uçaklarıdır. 4’üncü Nesil uçakların adapte olmakta zorlandığı harekât alanlarında, 5’inci Nesil uçaklar güç dinamiğini değiştirmekte ve rakiplerin uyum sağlaması gereken savaş alanı oluşturmaktadır. Bu kapsamda ön plana çıkan en kritik kabiliyetlerin başında “Ağ Destekli Yetenek-ADY” gelmektedir.
ADY günümüz harp kavramlarından olan etki odaklı harekâtın icrasına ve “tehdide dayalı” kuvvet yapılanmasından ziyade, 5’inci Nesil hava platformlarının tüm komuta kontrol unsurları ile beraber etkin olarak yer alacağı yetenek paketlerinin oluşturulmasına dayanan ve buna göre kuvvet yapılanması öngören bir konsept olarak tanımlanmaktadır.
Bu tanımı biraz daha açmak gerekirse; ADY, harekât alanındaki resmin karar vericiler tarafından bütünüyle farkında olunması, iletişim ve komuta hızının artırılması, gerektiğinde harekât temposunun yükseltilmesi, sahip olunan gücün teksif edilerek etkili kullanılması, bekanın sağlanması ve harekât sahasındaki diğer platformlarla senkronizasyonun sağlanması maksadıyla; algılayıcıların, karar vericilerin ve silah sistemi kullanıcılarının ağ altyapıları ile birbirlerine irtibatlanarak muharebe gücünün artırılmasını sağlayan bilgi üstünlüğüne dayalı bir harekât konseptidir.
Özetle bilgiyi ve bilginin bir güç olarak kullanımını esas almaktadır. Günümüz 5’inci Nesil platformlarında bilginin toplanması, değerlendirilmesi ve uygun vasıtalarla karar vericilerin önüne konulması çok güçlü bir yazılım ve altyapı gerektirmektedir. 20 milyon satırdan fazla yazılımın üzerinde koşacağı, yüzlerce modül yazılımının birlikte çalışacağı Milli Muharip Uçak da (MMU) 5’inci Nesil uçak olması ve yukarıdaki fonksiyonları da yerine getirecek olması nedeniyle “uçan bilgisayar” olarak nitelendirilmektedir.
HAVELSAN’ın yazılım geliştirme ve entegrasyonun da dahil olduğu birçok alanda sahip olduğu tecrübe ve bilgi birikimi, MMU için başta ADY olmak üzere bir çok kabiliyetin geliştirilmesinde temel oluşturabilecek niteliktedir.. Havacılık alanında ortaya bir ürün koymaya çalıştığınızda, tabii olduğunuz pek çok sertifikasyon ve standardizasyon süreçleri ile karşı karşıya kalınacağı bilinmektedir. Bu maksatla yapılacak yazılım, donanım geliştirme ve doğrulama faaliyetleri de söz konusu süreçlere uygun şekilde gerçekleştirilecektir.
MMU ile birlikte Hava Kuvvetleri Bilgi Sisteminin (HvBS) bazı kabiliyetlerinin yenilenerek MMU’ya ve günümüz teknolojilerine uygun olarak uyarlamalar yapılması gerektiğini öngörüyoruz. Halen mevcut sistemleri HvBS üzerinden destekleyen Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nda HAVELSAN mühendisleri günlük operasyonlardan gelen geri beslemeler ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda sürekli olarak HvBS yazılımlarında güncellemeler yapmaktadır. Bu sayede 2007 yılından itibaren canlı kullanımda olan HvBS’ye Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterine yeni giren silah ve teçhizat dahil edilerek harekat ve lojistik yönetim faaliyetleri sürdürülmektedir.
HvBS yazılımlarında teknolojik ve operasyonel ihtiyaçlar doğrultusunda aşağıda bir kısmı verilen konular üzerinde çalışmalar bir plan dahilinde gerçekleştirilmektedir.
• Akıllı Karar Destek Sistemleri,
• Yapay Zeka ve Makine Öğrenme Destekli Planlama,
• Dinamik Tedarik Zinciri Yönetimi,
• Artırılmış Gerçeklik Destekli Bakım Onarım,
• Yapay Zeka algoritmaları ile arıza tahminlerinin yapılması,
• Görüntü işleme yeteneği ile hedef tespiti,
• Uçuş rotalarının analizi.
HAVELSAN olarak, birçok projede edindiğimiz deneyimlerin MMU projesinde de azami şekilde kullanımını öngörmekteyiz. Uçak üzerindeki sistemlerin arasındaki etkileşimi bütüncül bir şekilde ele alarak hızlı veri iletişim ve işlenmesiyle birlikte platformun manevra ve kritik görevlerini daha hızlı bir şekilde gerçekleştireceğini düşünüyoruz. Görev planlamadan harekât uçuş yazılımına, eğitim altyapısı planlamasından pilot ve uçak bakım eğitim yardımcılarının üretilmesine, lojistik bilgi altyapısından ikmal tedarik zincirinin kurgulanmasına kadar geniş bir alanda sahip olduğumuz yetenekleri, kullanabileceğimizi düşünüyoruz.
HAVELSAN uçuş ve bakım eğitimi simülatörleri konusunda dünyada lider firmalar arasında yer almaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri’ne hava, kara, deniz ve denizaltı platformları için simülatör ürünleri sunmaktadır. F-16 simülatörü geliştirme tecrübesi ile muharip uçaklara yönelik önemli altyapı kazanmış olan HAVELSAN’ın Milli Muharip Uçak Projesi’nde de eğitim konseptini oluşturup, simülatörleri kullanıma hazır hale getirecek kabiliyeti mevcuttur.
HAVELSAN, hali hazırda geliştirdiği uçuş simülatörleri ile Hv.K.K.’lığı envanterindeki farklı platformlara ait simülatörlerin şebekelenerek ortak görev icra etmesi kabiliyetine sahiptir. MMU projesi kapsamında hem MMU uçuş simülatörlerinin kendi aralarında hem de Türk Silahlı Kuvvetleri’nin envanterindeki, hava platformları başta olmak üzere tüm platformlara ait simülatörlerin ve gömülü eğitim yeteneğine sahip gerçek sistemlerin müdahil olduğu kapsamlı eğitimler, şebekelenme mimarisi ile gerçekleştirilebilecektir.
HAVELSAN, savunma ve taarruz yetkinliklerinin operasyonel anlamda artırılması için “Savaştığın gibi eğitim yap” hedefinin en üst noktası olan canlı-sanal-simüle eğitim konseptini destekleyebilecek kabiliyettedir.
Bunlara ilaveten, HAVELSAN’ın farklı projeler için halihazırda kullanmakta olduğu Milli Taktik Çevre Simülasyonuna (MTÇS) yapay zeka kabiliyetlerinin entegre edilmesiyle, pilota gerçek zamanlı olarak değişen taktik şartlar için en ideal planlamanın sunulması sağlanabilecektir.
Gelecekte MMU’nun ilk uçuşuna yönelik ihtiyaç duyulacak simülatörden başlayarak envantere girdikten sonra eğitim faaliyetlerinde kullanılmak üzere değişik tiplerde uçuş ve bakım eğitim simülatörleri ihtiyacının bulunduğunu öngörüyoruz. Bu kapsamda tam görev simülatörleri, silah ve taktik eğiticileri, uçuş eğitim cihazları geliştirilebilir. Bununla birlikte, bilgisayar tabanlı eğitim kapsamında pilotlara ve bakım personeline yönelik eğitim içeriklerinin hazırlanarak akıllı sınıflarda ve değişik multimedya cihazlar üzerinde verilebileceği bir altyapı da tesis edileceği öngörülmektedir.
Kaynak: HAVELSAN Dergisi 6. sayı / HAVELSAN Milli Muharip Uçak Direktörü Mehmet Altun