“İlk iki makinem 1909 ile 1910 arasında üretildi ve bunlar helikopterlerdi. Bunlardan ilki, yerden ayrılmayı reddetti, ama ikincisi kendini kaldırabilirken beni kaldırmayı reddetti."
“Tüm yıllar boyunca bu çalışma devam ediyordu, ilk aşkım olan helikopteri unutmadım ve bu işe devam etmek için doğru anı bekledim” (Igor Sikorsky).
İlk helikopteri geliştiren Rus asıllı Amerikalı bilim insanı Igor Ivanovich Sikorsky hem sabit hem de döner kanat olmak üzere havacılığın birçok alanında öncü olmuştur. Bu yüzden Igor Sikorsky denince herkesin aklına ilk gelen Sikorsky helikopteridir. Igor Sikorsky iyi bir bilim adamı olmasının yanında aynı zamanda, iyi bir mühendis, pilot ve girişimci olarak da tanınmaktadır. Igor Sikorsky, 25 Mayıs 1889 tarihinde Ukrayna’nın Kiev şehrinde dünyaya gelmiştir. Ailesi Kiev’de tanınan bir aile olup ünlü bir psikiyatr olan baba Profesör Ivan Alexeevich Sikorsky’nin akademik çalışmaları halen günümüzde de önemini yitirmemiştir. Doktor olan anne Maria Stefanovna çok iyi eğitim almış ve hayatını beş çocuktan oluşan ailesine adamış bir kadındı. Çocuklarının en küçüğü oğul Igor Sikorsky’nin hayatında önemli bir rol oynamıştır. Igor Sikorsky ilk eğitimini annesinden almış, annesi onun Leonardo da Vinci gibi önemli bir sanat adamı olmasını çok istemişti. Nitekim Igor Sikorsky’de Leonardo’dan ciddi manada etkilenmiştir. Annesinin bu özverili çalışmaları ve teşvikleri sonucunda daha 11 – 12 yaşlarındayken hayal gücünün de verdiği müthiş yetenekle defterine uçan nesneler çizip, bunları boyamaya başlamıştır. Küçük yaşlarda havacılığa merak salmış ve henüz 12 yaşındayken ilk model uçağını tasarlamıştır. Igor Sikorsky, havacılık tutkusu ile gerçekleştirdiği her keşfi, beş yüz yıl önce uçmanın prensiplerini keşfeden, ilk pervaneyi çizen ve ilk helikopteri projelendiren Leonardo da Vinci’ye borçlu olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca, bilim kurgunun babası olarak bilinen Fransız yazar ve gezgin Jules Verne’nin öykülerinden de etkilenmiştir. Özellikle Leonardo’nun uçan heliksi ve Verne’nin rotor tahrikli uçan gemisi genç Igor Sikorsky’nin ilgi alanlarına girmiş olup bu etkilenmenin sonucunda lastik bantla çalışan ve havada yükselebilen bir helikopter de yapmıştır.
Eğitim hayatına baktığımızda, Igor Sikorsky, 1903 yılında Rusya’da St. Petersburg Deniz Akademisi’ne girmiştir. Mühendisliğe olan ilgisi sebebiyle 3 yıl sonra akademiden ayrılarak o zamanlar Avrupa’nın havacılık araştırmaları merkezi konumunda olan Paris’e gitmiş ve burada kısa bir süre mühendislik öğrenimi görmüştür. Paris’ten döndükten sonra Kiev Politeknik Enstitüsü’nde öğrenimine devam etmiştir. Ancak bir süre sonra bu enstitüyü de bırakmış ve çalışmalarına kendi laboratuvar ve atölyesinde devam etmiştir. 1908 yılında gerçekleştirdiği Almanya seyahati sırasında tarihte ilk defa motorlu uçak uçuran Amerikalı Wright Kardeşler ve Alman mucit ve uçak üreticisi Ferdinand von Zeppelin’in çalışmalarından da oldukça etkilenmiştir.
Birçok önemli projeyi gerçekleştiren Igor Sikorsky, 1911 yılında pilot sertifikasını da almıştır. Geliştirdiği tüm modellerinde soy isminin baş harfi olan “S” harfini kullanmıştır. S-1’den S-27’ye kadar olan modelleri Rus İmparatorluğu’nda, daha sonraki modelleri ise ABD’de kurduğu şirkette geliştirmiştir. 1913 yılında S-6’nın ardından geliştirdiği hem ticari uçakların hem de pek çok bombardıman uçakların atası kabul edilen “Le Grand” isimli uçağı uçurmuştur. Le Grand, ilk dört motorlu uçak olmasının yanı sıra, kapalı pilot ve yolcu kabinine de sahiptir. Bu çok önemli başarı onun hayatındaki dönüm noktası olmuştur.
Igor Sikorsky, Bolşevik Devrimi’nin ardından 1918’de Paris’e kaçmış ve Amerika Birleşik Devletleri için büyük bir bombardıman uçağı tasarlamaya başlamıştır. 11 Kasım 1918 yılında I. Dünya Savaşı’nın son bulmasıyla bu görevi sona ermiştir. Birkaç ay sonra ise Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmiştir. ABD’deki ilk yıllarında havacılıkla ilgili pek fazla iş bulunmamaktadır. Göçmenler arasında bulunan Rus kökenli mühendisler, vasıflı işçiler, pilotlar ve uçaklar konusunda tecrübesi olmayan fakat ama iyi düzeyde teknik bilgiye sahip olan uzmanlar 1923 yılında Igor Sikorsky’nin etrafında toplanmışlardır. Aynı yıl eski Rus subaylarının ortaklığıyla Long Island’daki bir çiftlikte Sikorsky Havacılık Mühendisliği Şirketi’ni (Sikorsky Aero Engineering Corporation) kurmuşlardır. Şirket, ilk olarak sabit kanatlı uçaklar üzerine çalışmaya başlamıştır. Malzemelerin büyük çoğunluğu araba çöplüğünden temin edilmiştir. Sikorsky-29 uçağı 1924 yılında üretilerek satışı gerçekleştirilmiştir. Şirket bu ilk satışlarından kar da elde etmiştir. Bu başarılı projenin ardından başka siparişler alan şirket, 1925 yılında Sikorsky İmalat Şirketi (Sikorsky Manufacturing Corporation) adını almış ve pek çok yeni tasarımı hayata geçirmiştir. S-38 ismini taşıyan, iki motorlu amfibik uçağın üretimi ise 1929 yılında tamamlanmıştır.
Igor Sikorsky, 1929 yılında krizden hemen önce bir başka uçak üreticisi olan United Technologies şirketi ile birleşme sürecine girmiştir. Böylece daha güçlü hale gelen şirket başarılı çalışmalarına 1930’lu yıllarda Pan American Havayolları’na ait uçan tekneleri geliştirerek devam etmiştir. 1931 yılında S-40 American Clipper isimli hava taşıtı ile posta ve yolcu seferlerine öncülük etmiştir. Öte yandan Sikorsky, daha önce başarıyla uçurulan Le Grand’ın gelişmiş bir modelini de 1937 yılında Pan American Havayolları için yapmıştır. S-42 Clipper isimli, dört motorlu bu hava taşıtı okyanus ötesi uçuşa başlamıştır.
1930’lu yılların sonunda ise Igor Sikorsky, askeri ve ticari hava taşımacılığı gereksinimlerinin değişmesiyle birlikte yeniden helikopterler üzerinde çalışmaya başlamıştır. Aslında kariyerinin daha ilk yıllarında dikey uçuş hayali olan helikopter sevdası hiçbir zaman sönmemiştir. Bu amaçla, 1939 yılında, ilk Amerikan helikopteri olan ve günümüzdeki helikopterlerde kullanılan rotora benzeyen bir sistemle donatılmış Vought-Sikorsky VS-300’ü geliştirmiştir. 1939´da icat ettiği ve günümüzde halen kullanılmakta olan Sikorsky tipi helikopterlerin mucidi olmasının yanı sıra dünyadaki ilk helikopterin de mucididir. Sikorsky’nin tasarladığı VS-300 helikopterinin üretimini, United Aircraft Şirketi’nin Vought-Sikorsky Hava Aracı Bölümü olarak adlandırılan bölüm gerçekleştirmiştir. VS-300’ün başarılı uçuşunun ardından Sikorsky’nin helikopter tasarımları hızla gelişmiş ve yeni modeller ortaya çıkmaya başlamıştır.
Igor Sikorsky’nin icat etmiş olduğu bu helikopterler neredeyse tüm dünya tarafından kullanılmaktadır. Sikorsky, keşif ve arama uygulamalarının yanı sıra saldırı, savaş nakliyesi ve ağır yük taşıma gibi farklı amaçlarla kullanılan, giderek daha karmaşık ve daha kabiliyetli helikopterler tasarlayıp üretmiştir. Igor Sikorsky, 1941 yılında 1 saat 5 dakika 14 saniyelik ilk helikopter dayanıklılık rekorunu da kırmıştır.
Igor Sikorsky’nin bir helikopterden asıl beklentisi hayat kurtarmasıdır. Oğlu Sergei Sikorsky’ye göre babasının tasarladığı helikopterler yarım milyondan fazla hayat kurtarmıştır. Helikoptersiz bir modern sivil ve askeri havacılık düşünmek pek mümkün değildir. Sikorsky Mühendislik ve Teknoloji Başkan Yardımcısı Mike Ambrose, “Amerikan ordusunun tüm birimlerinin yanı sıra, 40 farklı milletin askeri ve ticari operatörleri de Sikorsky helikopterlerini kullanıyor. Zorlu ve değişen ortamlarda etkili operasyona imkân tanımak için; menzil, hız, güvenlik, manevra kabiliyeti ve kapasite gibi noktaları geliştiriyoruz,” ifadesini kullanmıştır.
Igor Sikorsky tarafından 1954 – 1955 yıllarında tasarlanan son helikopter ise S-58 olmuştur. Özellikleri açısından tüm birinci nesil helikopterlerden üstün olan bu model, çeşitli modifikasyonları ile neredeyse 50 ülkede hem askeri hem de sivil amaçlı kullanılmıştır.
Igor Sikorsky, 1957 yılında emekli olduktan sonra bile tasarım ve mühendislik alanındaki azmini ve tutkusunu sürdürerek, danışman mühendis olarak görev yapmış ve yıllarca mesai saatlerinde çalışmaya devam etmiştir. Çalışmalarını vefat ettiği 1972 yılına kadar devam ettiren Sikorsky’e mühendislik ve farklı bilim alanlarında çok sayıda onursal doktora unvanı verilmiştir. Hem ABD’de hem de Avrupa’da pek çok bilim ve teknik kurumunun üyeliğine seçilmiştir. Yaşamı boyunca “Ulusal Bilim Madalyası”, “Wright Kardeşler Anma Ödülü”, “Uluslararası Havacılık Şeref Onur Listesi”, “Havacılık Onur Listesi” gibi sayısız onur ve ödüle layık görülmüştür.
Mükemmel bir yönetici ve yenilikçi bir deha olan Igor Sikorsky’nin sosyal aktivitelerinden de bahsetmek gerekir. Amerikan göçmen organizasyonlarında aktif rol almış, yurtdışındaki yurttaşlara yardım eden on binlerce insanın hayatında özel bir rol oynayan ünlü Tolstoy Vakfı’nın kurucularından biri olmuştur. Hatta vakfın bir süre başkanlığını da yürütmüştür. Şefkatli ve mütevazi bir kişiliğe sahiptir. Daima bilgeliği ve alçak gönüllülüğü ön planda olmuştur. Igor Sikorsky oldukça kibar ve hoş bir insandı. Tanıştığı insanları beyefendiliği ve görgüsüyle etkilerdi. İnsanları asla dışlamazdı.
İsmini havacılık tarihine altın harflerle yazdıran Sikorsky genel olarak bilimden çok etkilenmişti. Temel bilimlerde kendini çok üst düzeyde yetiştirmiş olup birçok yönden de klasik bir filozof olarak nitelendirilebilirdi. Igor Sikorsky tam bir “Rönesans Adamı” fikir dünyasına sahipti. Onunla bilim, tarih, astronomi, din veya herhangi bir konu hakkında rahatlıkla konuşulabilirdi. Hayata güçlü bir dini yaklaşımla bakış açısına sahipti. Çünkü büyük ataları Rus Ortodoks rahiplerdi. Büyük ihtimalle ailede dini hassasiyetler yüksekti. Bilindiği üzere bazen dindar olanlar diğerlerini dışlar veya inançlarını başkalarına empoze etmeye çalışırlardı. Igor Sikorsky asla böyle yapmazdı. İlk yıllarında verdiği bir konferansında ona çok ilginç belki de alaycı bir soru sorulmuştu. “Çok uzaklara uçtunuz ve çok yüksekten uçtunuz. Tanrıyı hiç gördünüz mü? ” diye sorulmuş ve o kısa bir duraklamadan sonra “Hayır, ama onun varlığını hissettim!” diye cevap vermiştir.
Igor Sikorsky, 26 Ekim 1972 tarihinde ABD’nin Connecticut eyaletinin Easton şehrinde bulunan evinde 83 yaşındayken mücadelelerle dolu hayatına veda etti. Igor Sikorsky’nin kurduğu ve bugün milyarlarca dolar değerinde olan küresel havacılık şirketi günümüzde Lockheed Martin şemsiyesi altında dünyanın en eski helikopter üreticisi olarak faaliyetlerine devam etmektedir.
Kaynak: Haber.aero / TUSAŞ Genel Müdür Yardımcısı / Fahrettin Öztürk