Baykar Teknoloji tarafından geliştirilen Türkiye'nin ilk jet motorlu insansız savaş uçağı “Kızılelma”, havacılık literatüründe önemli olan aşamalardan geçti.
Kızılelme'da asıl hedef “2023’ün sonuna doğru seri üretime geçmek.” Bu aşamaya gelinceye kadar da testler devam edecek.
Hedefler başarılı bir şekilde geçilirken Kızılelma’nın kalbi olan motoru ile ilgili ayrıntıları araştırdık.
İnsanlı uçaklarla müşterek harekat icra edebilecek yüksek yetenekte geliştirilen Kızılelma ilk turbofan motorlu insansız Türk uçağı olacak.
Kızılelma'nın ilk varyantı, Ukrayna menşeili AI-25 motorla havalanacak ve subsonik hıza sahip olacak şekilde, Ivchenko OKB tarafından geliştirildi. Baykar Teknoloji’nin verilerine göre Kızılelma 0,6 mach maksimum hızda olacak. İkinci Kızılelma varyantında da yine Ukrayna yapımı AI-322 motorları kullanılacak.
Havacılık uzmanlarına göre afterburner (art yakıcı) yeteneğine de sahip bu motor ile Kızılelma'nın çok daha hızlı (muhtemelen transonik hızda) uçması hedefleniyor.
Bayraktar Kızılelma-A Motoru
Ivchenko AI-25, Sovyetler Birliği(Rusya)'nden Ivchenko OKB tarafından geliştirdi. AI-25, genellikle ilk bölgesel jet nakliye uçağı olarak adlandırılan Yakovlev Yak-40 tri-jet uçağı için tasarlandı. Bu motorun projesi 1965'te başladı, 1966'da ilk test uçuşu yapıldı ve 1967'de seri üretim için izin verildi.
Askeri ve sivil çift şaftlı orta baypas turbofan motor ailesinde yer alan Al-25, Sovyetler Birliği sınırlarında kısa mesafeli uçaklarda kullanılan ilk baypas motoruydu.
Ukrayna merkezli uçak motoru üreticisi “Motor Sich” bu motorları üretmeye devam ediyor.
Aero L-39 Albatros askeri eğitim uçağı tarafından kullanılmak üzere geliştirilerek tasarlanan AI-25TL ilk uçuşunu 1968'de gerçekleştirdi. Aero L-39 Albatros’tan toplamda 3 bin adetten fazla üretildi ve bugün 2900 tanesi hala aktif olarak hizmet veriyor.
AI-25TL'nin daha küçük bir versiyonu olan AI-25TLK, Çin Halk Cumhuriyeti'nin Hongdu L-11 savaş eğitim uçağı için de kullanıldı.
AI-25'in bir diğer varyantı olan ve 1990'larda geliştirilen AI-25TLSh ise 2002'de Ukrayna Savunma Bakanlığı’nın uçuş testinden geçmişti.
Ivchenko-Progress şu anda AI-25TLSh'yi mevcut L-39 Albatros uçaklarına yükselterek satışını yapıyor.
Ukraynalı şirket, Türkiye'nin jet motorlu Bayraktar Kızılelma İHA'sına "daha güçlü turbofan motor" talebi üzerine güçlendirilen AI-25TLT varyantını geliştirdi.
Bayraktar Kızılelma-A Motoru’nun Genel özellikleri:
Tip: Orta Baypas Turbofan
Uzunluk: 3.358 mm (132,2 inç)
Çap: ~611,6 mm (24,08 inç)
Kuru ağırlık: 350 kg (770 lb)
Verim
Maksimum itme: Kalkış: 1.720 kgf (16,9 kN; 3.800 lbf); Seyir: 515 kgf (5,05 kN; 1.140 lbf)
Genel basınç oranı: 9,5:1
Baypas oranı: 2,0:1
Yakıt tüketimi: 468,1 kg/sa (1.032 lb/sa)
Özgül yakıt tüketimi: Kalkış: 17 g/(kN⋅s) (0,6 lb/(lbf⋅h)); Seyir: 23,1 g/(kN⋅s) (0,815 lb/(lbf⋅h))
İtme-ağırlık oranı: 4,914
Bayraktar Kızılelma-B Motoru
Ivchenko-Progress AI-322 , AI-222 motorundan geliştirilen düşük baypaslı turbofan motorlar ailesidir. Motorun gelişimi Ukrayna, Zaporizhzhia'daki Ivchenko-Progress'te devam ediyor. Motor başlangıçta Hongdu L-15 eğitim uçağı için tasarlanmıştı ve şimdi Baykar Bayraktar Kızılelma'da kullanılması planlanıyor.
Ivchenko-Progress AI-322 Genel özellikleri
Tip: İki makaralı düşük baypaslı turbofan
Uzunluk: 1.960 mm (77 inç)
Çap: 640 mm (25 inç)
Kuru ağırlık: temel konfigürasyonda 440 kg (970 lb), art yakma konfigürasyonunda 560 kg (1.230 lb)
Performans
Maksimum itme gücü: Kalkış modunda (arka yanma olmadan) 2.500 kgf (24,5 kN; 5,511,6 lbf), yanma sonrası 4,200 kgf (41,2 kN; 9,259,4 lbf).
Genel basınç oranı: 15,43:1
Baypas oranı: 1,19:1
Özgül yakıt tüketimi: 0,66 kg/(kgf.h) (art yakmasız), 1,9 kg/kgf.sa (art yakma ile)
İtme-ağırlık oranı: 5,68 (art yakmasız), 7,5 (art yakma ile)
Bayraktar Kızılelma Genel özellikleri
Taşıma kapasitesi: 1.500 kg (3.300 lb)
Uzunluk: 14,7 m (48 ft 3 inç)
Kanat açıklığı: 10 m (32 ft 10 inç)
Yükseklik: 3,3 m (10 ft 10 inç)
Maksimum kalkış ağırlığı: 6.000 kg (13.228 lb)
Motor (Kızılelma-A): 1 × Ivchenko-Progress AI-25TLT Turbofan motor, 16,9 kN (3,790 lbf) itme gücü - art yakıcı yok.
Motor (Kızılelma-B): 1 × Ivchenko-Progress AI-322F Turbofan motor, 24,5 kN (5,510 lbf) itme ve art yakıcı ile 9,900 lbf (44 kN).
Performans
Maksimum hız: 1.100 km/s (680 mph, 590 kn) 0,9 Mach
Seyir hızı: 735 km/s (457 mph, 400 kn) 0,6 Mach
Savaş menzili: Dahili yakıtla 930 km (580 mil, 500 nmi)
Havada Kalış Süresi: 5-6 saat
Servis tavanı: 14.000 m (45.000 ft)
Operasyonel yükseklik: 11.000 m (35.000 ft)
Sabit noktalar: 2 × gövde içi dahili istasyon (beklenen), 6 × kanatlardaki harici istasyonlar (beklenen)
Gelişmiş özellikler
Tam Otonom Kalkış ve İniş
Düşük radar kesiti
Yüksek Manevra Kabiliyeti
Görüş Hattı ve Görüş Hattı Ötesi Uçuş
Kısa Pist Uçak Gemilerinden Kalkış ve İniş Kabiliyeti
AESA Radarı ile Yüksek Durumsal Farkındalık
Bizim tf6000 ne zaman kullanılır?