İsrail'in, bölgesel düşmanı İran'ın, Venezuela'ya silahlı insansız hava araçları inşa etmesine yardım ettiği yönündeki iddiası, iki ABD karşıtı müttefikin, bu tür insansız hava araçlarını terörizm amaçlı kullanabileceği endişelerini arttırıyor.
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz 22 Şubat'ta hükümetinin, "İran’ın hassas güdümlü füzelerinin" Venezuela'ya "gelişmiş İran Mohajer" insansız hava araçlarına ve benzeri modellere yerleştirilmek üzere teslim edildiğini belirlediğini söyledi. Gantz konuşurken, bir ekranda Venezuela lideri Nicolas Maduro'nun devlet televizyonunda bir SİHA modelini sunduğu an gösteriliyordu.
Venezuela’daki TV programının ekran görüntüsünü ilk olarak 2020'nin Kasım ayında Twitter’da paylaşan araştırma grubu Aurora Intel, bu modelin, türünün en son versiyonu olan İranlı Mohajer-6 SİHA’sının bir temsili olduğunu söyledi. İran SİHA’sının kabiliyetleri arasında 200 kilometre menzilde füze saldırıları ve keşif uçuşları var, dayanıklılığı da 12 saat.
Gantz, "Bu görüntü nedeniyle Afrika ve Latin Amerikalı ortaklar da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanından ortaklarla yaptığım görüşmelerde, İran'ın terörizme verdiği destek konusunda aşırı endişeli olduklarını dinlediğimi söyleyebilirim" dedi.
İran 2007'den beri, başta 50 kilometre menzile sahip eski nesil keşif İHA’sı Mohajer-2 için montaj kitleri olmak üzere Venezuela'ya insansız hava aracı teknolojisi sağlıyor. İranlı yetkililer, 2018 yılında Mohajer-6’nın seri üretimine başladı.
Venezuela'nın İran tasarımı insansız hava araçlarının terör saldırılarında kullanıldığına dair bilinen bir vaka yok. Ancak İran-Venezuela askeri ilişkileri üzerine çalışan bazı uzmanlar, Amerika’nın Sesi’ne, insansız hava araçlarının ABD’nın terör örgütü listesindeki veya "gayrimeşru Maduro rejimi" olarak nitelediği gruplar tarafından saldırılarda kullanılabileceğini söyledi.
Venezuela'daki terör grupları
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Aralık ayında yayınlanan 2020 Terörle İlgili Ülke Raporları’nda Venezuela, Maduro ile "hem çatışma hem de işbirliği ile karakterize edilen karmaşık bir ilişkisi" olan terörist gruplarına izin verilen bir ülke olarak tanımlandı.
ABD’nin terör listesindeki gruplardan biri, 2000'lerin sonlarında Venezuela'da da varlık gösteren, İran'ın en üst askeri gücü İslam Devrim Muhafızları Birliği (IRGC). Diğer bir grup da Venezuela'daki faaliyetleri 2010'ların başında önemli ölçüde artan İran’ın vekil gücü Lübnan Hizbullah'ı.
ABD’nin başkenti Washington’daki Demokrasileri Savunma Vakfı (FDD) analistlerinden Emanuele Ottolenghi, "Venezuela hükümetinin İran ile kalıcı stratejik ittifakı, İranlılar’ın veya vekil güçlerinin, insansız hava araçları gibi askeri varlıkları kendi amaçları için kullanmalarına izin verebileceğini gösteriyor" dedi.
Kolombiya Savunma Bakanı Diego Molano Kasım ayında yaptığı açıklamada, komşu Venezuela'da faaliyet gösteren Hizbullah militanlarının ülkesine tehdit oluşturduğunu ve onları hem Kolombiya hem de İsrail'in "ortak düşmanı" haline getirdiğini söyledi.
Yine Kasım ayında, Kolombiya gazetesi El Tiempo, ismi açıklanmayan Kolombiyalı askeri istihbarat kaynaklarına dayanarak Hizbullah'ın 2021'in başlarında Bogota'da bir İsrail vatandaşına suikast düzenlemek için kiralık katiller tuttuğunu, ancak Kolombiyalı ve İsrailli yetkililerin komployu engellediğini ve hedeflenen kişiyi İsrail'e tahliye ettiğini bildirdi.
El Tiempo, engellenen planın, 2020’nin Ocak ayında İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü komutanı Kasım Süleymani’ye, Irak’ın başkenti Bağdat'ta suikast düzenleyen bir ABD insansız hava aracı saldırısının intikamını almak için Amerikalılar’ı hedef almaya çalışan İran destekli bir operasyonun parçası olduğunu yazdı.
Drone saldırıları senaryoları
FDD’den Emanuele Ottolenghi, Venezuela’daki İran Devrim Muhafızları veya Hizbullah militanlarının, Kolombiya hava savunmasını aşabilecek bir savaş drone’u ile Kolombiya'daki İsrail veya Amerikan vatandaşlarını hedef alabileceğini söyledi.
Ottolenghi, "Ancak İran'ın Süleymani'nin ölümünün intikamını alma girişiminde şimdiye kadar gördüğümüz şey, karadaki suikastçıları içeren geleneksel türde terör planları. Dolayısıyla, bir insansız hava aracı saldırısı yeni bir hamle olurdu" dedi.
Washington Yakın Doğu Politikası Enstitüsü analistlerinden Farzin Nadimi ise İran ile ABD arasında bir deniz çatışmasının olduğu başka bir senaryo olabileceğini söyledi.
Nadimi "Birdenbire, Karayipler'de bilinmeyen insansız hava araçları tarafından saldırıya uğrayan ABD gemileri olur. Bu, İran'ın Venezuela'daki vekil güçlerinin Amerikalılar’ın arka bahçesindeki ABD çıkarlarına zarar verebileceğini gösterme ve İran'ın herhangi bir saldırıya katıldığını makul bir şekilde reddetmesini sağlayacak stratejisine uyacaktır’’ dedi.
Venezuela’nın Washington Büyükelçiliği Konsolosluk İşleri Direktörü Brian Fincheltub, üçüncü bir senaryonun Venezuela'daki Kolombiyalı silahlı grupların savaş uçakları kullanması olabileceğini söyledi. Fincheltub, 2019'dan bu yana ABD'nin ülkenin geçici başkanı olarak tanıdığı Venezuela muhalefet lideri Juan Guaido'nun bir temsilcisi.
Kolombiya’da ve ABD’de faaliyet gösteren araştırma grubu InSight Crime’ın Ekim ayında yayınladığı bir rapora göre, Kolombiya hükümetine karşı olan bazı Kolombiyalı milisler Venezuela'da aktif durumda. Milisler arasında Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) ve eski Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri (FARC) bağlantılı muhalif grupları yer alıyor. Bu grupların hepsi, ABD’nin terör örgütleri listesinde.
Fincheltub, "Bu insansız hava araçlarının, Venezuela'nın Kolombiya sınırında faaliyet gösteren ve Venezuela rejimiyle ittifak yapan FARC muhaliflerinin veya ELN savaşçılarının eline geçmesi çok muhtemel" dedi.
İsrail’deki Kudüs Strateji ve Güvenlik Enstitüsü'nden analist Uzi Rubin’e göre dördüncü bir senaryo ise İran’ın Venezuela'ya Mohajer-6'dan bile daha uzun bir menzile sahip olacak ve Maduro hükümetinin uzun zamandır düşmanı olan ABD'nin topraklarını potansiyel olarak tehdit etmesini sağlayacak müstakbel bir savaş uçağı için parçalar sağlaması.
Rubin, "İranlılar, İHA'larının menzilini sürekli arttırıyorlar. Teorik olarak, Venezuela'ya, Venezuela'nın kuzey kıyısından ABD'nin güneyindeki Florida eyaletine tek yön uçabilen Mohajer'in daha gelişmiş bir versiyonunu satabilirler" diye konuştu.
Birleşmiş Milletler'in İran'a uyguladığı büyük silah tedariki ambargosu 2020'nin Ekim ayında sona erdiğinde, Maduro İran füzeleri satın almanın "iyi bir fikir" olduğunu söylemişti. O zamandan beri Venezuela ve İran, savunma ve güvenlik alanında işbirliğini arttırmak için anlaşmalar imzaladı.
Ancak İran'ın Venezuela'ya savaş uçağı tedarik edip etmediği ve İsrail'in bu tür silahların transferinin Latin Amerika'da terörizmle ilgili endişeleri arttırdığı yönündeki iddiası hakkında ne düşündükleri konusunda Amerika’nın Sesi’nin (VOA) yorum taleplerine ne Maduro ne de İran hükümeti yanıt verdi.
VOA, yorum taleplerini e-posta ile Venezuela'nın İletişim ve Enformasyon için Halk Gücü Bakanlığı'na ve New York'taki Birleşmiş Milletler İran misyonuna gönderdi.
2020'nin Eylül ayında, dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın yönetimi altında Washington, İran'ın konvansiyonel silahlarının yayılmasını teşvik ettiği için Maduro'ya mali yaptırımlar uyguladı. Trump yönetimi ayrıca, 2021 Ocak ayında Mohajer insansız hava araçlarını üreten ve İran Savunma Bakanlığı’na bağlı olan İran Havacılık Endüstrileri Örgütü'ne de yaptırım uygulamıştı.
Biden yönetiminin Dışişleri Bakanlığı ise, VOA’ın e-posta yoluyla ilettiği, Maduro'nun İran'dan savaş uçağı aldığına dair İsrail iddiasını ve ABD'nin bu konuda ne yaptığı sorularına yanıt vermedi.
Biden yönetimi, 2015 nükleer anlaşmasına karşılıklı uyumu kabul etmesi halinde, İran'a yönelik en azından bazı ABD yaptırımlarını kaldırmayı teklif etti. Anlaşma, dünya güçlerinin İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında Tahran’a yaptırımların hafifletilmesini öngörüyordu. Önce Trump, ABD’yi anlaşmadan çekmiş, ardından İran kısıtlamaları ihlal etmeye başlamıştı. Amerikalı ve İranlı yetkililer anlaşmanın canlandırılması için Viyana’da müzakereleri sürdürüyor.
Nükleer İran’a karşı olan ABD'li hak grubu ‘United Against Nuclear Iran’ın politika direktörü Jason Brodsky ise Amerika’nın Sesi’ne yaptığı açıklamada Amerikalı müzakerecilerin İran'a insansız hava araçları ve füzelerin yayılmasını kısıtlaması için baskı yapmadığını söyledi.
Brodsky, "Gözümüzü İran'ın istikrar bozucu faaliyetlerden ayırarak ve İran'a yönelik en cezalandırıcı ABD yaptırımlarından potansiyel olarak vazgeçerek, Tahran'ın uluslararası topluma yönelttiği bu nükleer olmayan diğer tehditlerle mücadele etme yeteneğimizi sakatlıyoruz" yorumunda bulundu.
Kaynak: Amerika’nın Sesi
📌İsrail'in iddiasına göre İran, Venezuela'nın SİHA inşa etmesine yardım etti.
📌Bu durum ABD kanadında, "SİHA'lar terör örgütü listesindeki gruplar tarafından saldırılarda kullanılacak." endişesine yol açtı.
🔗https://t.co/TiQxuliO5x pic.twitter.com/VpzHBx4KQv— DefenseHere (@defensehere_tr) March 11, 2022
