Dünyanın en iyi mayın arayıcısı olan fare emekli oldu

Kamboçya’nın günümüzde bile iç savaş döneminden kalma sayısız tehlikelerle dolu topraklarında son beş yıldır düzinelerce mayının yerini koklayarak tespit eden dev Afrika sıçanı Magawa, gözyaşları ve “üstün hizmet madalyası”yla emekli edildi.

Magawa, Maocu diktatör Pol-Pot’un başrolünde bulunduğu vahşet döneminde ülkenin çeşitli bölgelerine döşenmiş kara mayınları ve diğer patlamamış mühimmatın yerini bulmak, şimdiye kadar binlerce insanı öldüren ya da sakat bırakan bu malzemeleri güvenli bir şekilde çıkarılabilmeleri için insan uzmanları uyarmak üzere, APOPO adlı, kâr amacı gütmeyen Belçikalı bir kuruluş tarafından eğitilmişti. Dünya üzerinde bugüne kadar patlayıcı taramasında en başarılı olmuş hayvan seçilen Magawa’ya geçen yıl da bir İngiliz hayır kurumu tarafından “üstün hizmet madalyası” verilmişti. Söz konusu kuruluşun jürisi insanlığa hizmet eden cesur hayvanlara sunulan bu geleneksel ödülü tarihinde ilk kez eğitilmiş köpekler dışında başka bir sınıftan hayvana lâyık görmüştü.

APOPO sözcüsü Lily Shallom, Magawa’nın hâlâ çok sağlıklı olmasına karşılık, mayın tarama çalışmaları sırasında artık yavaşlamaya başladığını ifade ederek, “Onun için emeklilik ve dinlenmenin zamanı geldi” diye konuştu.

Mayınları harekete geçirmeden üzerlerinde dolaşabiliyor

Magawa, aktif hizmet yılları boyunca 141 bin metrakarelik (20 futbol sahasına eşit) bir alanı karış karış dolaşarak kokladı, bu taramaları sırasında da toprak altındaki 71 kara mayını ve 38 patlamamış mühimmatı tespit ederek, uzmanları kendisine öğretilmiş özel hareketlerle uyardı.

Koku duyuları ileri düzeyde gelişmiş olan kemirgenlerin bir çok türü, yiyecek ödülü karşılığında bu tür görevlerde çok yüksek bir verimlilikle çalışabiliyor. APOPO uzmanları hızı ve gövdesinin boyutları nedeniyle Afrika sıçanlarının bu iş için en doğru kemirgen türü olduğuna karar vererek, onlardan bazı sağlıklı örnekleri sabırla eğitti. İdeal ağırlık ve büyüklükleri nedeniyle mayınlı bölgelerde patlayıcıları tetiklemeden çok hızlı bir şekilde dolaşıp tehlikeli madde tespiti yapabilen Afrika sıçanları, görev sırasında yitirilmezse ortalama 8 yıl yaşıyor.

Magawa da bu amaç için yetiştirilen sıçan topluluğunun saygın ve kıdemli bir üyesi olarak tarihe geçti. 2014 yılında Tanzanya'da doğan kahramanımız, 2016 yılında da bomba koklama kariyerine başlamak üzere Kamboçya’nın -ünlü Angkor tapınaklarına ev sahipliği yapan- kuzeybatı şehri Siem Reap'e getirilmişti.

“Hayatının bundan sonrasını keyif yaparak sürmeyi hak etti”

APOPO’nun Tanzanya’daki kemirgen eğitim merkezi yetkilileri, Magawa’nın emeklilik döneminde de yine aynı kafeste yaşayıp günlük rutinini takip edeceğini, fakat artık tehlikeli arazi görevlerine gönderilmeyeceğini söyledi. Türünün harika bir örneği olan bu dev sıçan için “O artık mesleğinden emekli olmuş, gururlu bir barış aktivisti” diyen yetkililer, küçük dostlarının emeklilik döneminde de aynı ödül yiyecekleriyle besleneceğini, her gün oyun oynayacağını, düzenli egzersiz ve sağlık kontrolleri alacağını vurguladılar.

Magawa, geride kalan yıllarını âdetâ olimpiyatlara hazırlanan bir sporcunun katı disiplini içinde geçirdi. Bol protein ve vitamin içeren düzenli bir yiyecek menüsüyle beslenen mayın koklayıcı, her gün 20-30 dakika boyunca da içinde bir kum havuzu ve dönen bir tekerleğin olduğu daha geniş bir egzersiz kafesine alınıyordu.

Terk edilmiş patlayıcılar 7000’e yakın insanın hayatını kararttı

APOPO, Kamboçya’nın yanı sıra Angola, Zimbabve ve Mozambik'te de savaşlardan kalan milyonlarca mayını temizlemek için uzun yıllardır geniş çaplı bir arazi tarama programı yürütüyor.

Halen 59 ülkede 60 milyondan fazla insan, toprağın altında öylece duran kara mayınları ve patlamamış mühimmat tarafından tehdit edilmeye devam ediliyor.

APOPO aktivistleri, 2018'te yılında, kara mayınları ve diğer savaş kalıntılarının o tarihe kadar 6897 insanı öldürdüğünü ya da yaraladığını açıklamıştı. Ki bu rakam, anılan bölgelerde savaşların geride kalmasından sonra yaşanan kazalara aitti.

Yorum yapın